ΕΠΟΧΙΑΚΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ (Seasonal Affective Disorder)

 Γ.Κουκουλάς, N. Βούρα, Ν. Δαραή, Ν. Μπενέτος, Έ. Παράσχου, Δ. Χατζηγρηγοριάδου, Γ. Κουτλουμπάση, Σ, Μέρμηγκα, Χ. Θωμοπούλου

Εισαγωγή: Η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή (ΕΣΔ) συνδέεται με την έλλειψη της σεροτονίνης, ή σύμφωνα με άλλες θεωρίες, η κύρια αιτία είναι η μελατονίνη που εκκρίνεται από την επίφυση του εγκεφάλου. Πρόκειται για διαταραχή της διάθεσης με τυπικά εποχιακή κατανομή. Οι ασθενείς που πάσχουν από την ΕΣΔ τείνουν να εμφανίζουν τη διαταραχή κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, οπότε και υπάρχει μικρότερη ηλιοφάνεια κατά τη διάρκεια της μέρας. Αναγνωρίζεται ως μια ειδική υποκατηγορία της κατάθλιψης. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπιας ή μέτριας μορφής. Περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, κούραση, αδιαφορία για τις συνήθεις δραστηριότητες, κοινωνική αποξένωση, έντονη επιθυμία για κατανάλωση φαγητών πλούσιων σε υδατάνθρακες και πρόσληψη βάρους. Συχνά, τα συμπτώματα υποχωρούν όταν φτάνει άνοιξη και η διαταραχή παραμένει σε ύφεση τους καλοκαιρινούς μήνες. Υπολογίζεται ότι το 10%-20% του πληθυσμού υποφέρουν από ήπιες μορφές της ΕΣΔ. Στις γυναίκες η πάθηση είναι σημαντικά συχνότερη. Το 70%-80% των περιπτώσεων συμβαίνουν σε γυναίκες, δηλαδή για κάθε 4 γυναίκες, μόνο ένας άνδρας πάσχει από την κατάθλιψη αυτή. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι άτομα που δουλεύουν για πολλές ώρες σε γραφεία ή διαμένουν σε κτίρια με λίγα παράθυρα είναι δυνατόν να βιώσουν τέτοια συμπτώματα.

Σκοπός: Αναφορές περιστατικών με ΕΣΔ που προσήλθαν στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ) Κατερίνης, το 2009.

Υλικό: Τα αρχεία του ΚΨΥ το 2009.

Μέθοδος/Αποτελέσματα: Το 2009, 280 (8,5%) των περιστατικών που προσήλθαν στο ΚΨΥ διαγνώστηκαν με κατάθλιψη (48 άνδρες/232 γυναίκες). 96 (34,28%) ήταν νέα περιστατικά (22 άνδρες/74 γυναίκες) επιζητώντας υποστήριξη την περίοδο φθινόπωρο-άνοιξη, παραπονούμενοι για διαταραχές διάθεσης, καθώς το φυσικό φως της ημέρας άρχισε να φθίνει. Το Σεπτέμβριο: 72 περιπτώσεις κατάθλιψης αναφέρθηκαν (63 γυναίκες/9 άνδρες). Το Δεκέμβριο: 92 (73/19 γυναίκες/άνδρες).

Σημαντικός ήταν ο αριθμός των παραπομπών το Μάρτιο: 84 (71 γυναίκες/93 άνδρες). Περισσότερο από ¾ των πελατών ήταν γυναίκες, κυρίως στα 40 τους, κάτι που συμφωνεί με τη διεθνή βιβλιογραφία.  Η τυπική κατάθλιψη περιλαμβάνει μειωμένο ύπνο, όρεξη και συχνά απώλεια βάρους. Η πλειοψηφία των περιστατικών αυτών του ΚΨΥ, παραπονέθηκε για έλλειψη ενέργειας, δυσκολία στη συγκέντρωση, κόπωση, δυσκολία κατά την πρωινή αφύπνιση, πρωινή αδιαθεσία, αυξημένο αίσθημα απομόνωσης, αυξημένη ανάγκη για ύπνο καθώς επίσης και για φαγητό, με μια συγκεκριμένη ανάγκη για υδατάνθρακες, οι οποίοι αυξάνουν τη σεροτονίνη, οδηγώντας όμως και σε αύξηση του βάρους. Επίσης, ανέφεραν έκπτωση στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και την εργασιακή τους παραγωγικότητα. Αυτές οι εποχιακές διαταραχές ξεπερνούσαν σε αριθμό οποιαδήποτε άλλα καταθλιπτικά επεισόδια είχε εκδηλώσει ο κάθε ασθενής στη διάρκεια της ζωής του.  1/3 έλαβαν αντικαταθλιπτική  φαρμακευτική αγωγή, ενώ η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) εφαρμόστηκε στο σύνολό τους. Παρόλο που η φωτοθεραπεία είναι η προτεινόμενη θεραπεία, δεν υπάρχουν τα μέσα να εφαρμοστεί στο ΚΨΥ.

Συμπέρασμα: Παρόλο που η ΕΣΔ είναι κυρίαρχη στις βόρειες, σκανδιναβικές χώρες, οι ασθενείς στο ΚΨΥ φέρεται να ακολουθούν το μοντέλο της ΕΣΔ με έναρξη καταθλιπτικών συμπτωμάτων το φθινόπωρο, διατήρηση τους κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών και υποχώρηση τους την περίοδο της άνοιξης σύμφωνα με τις διεθνείς βιβλιογραφικές αναφορές.